Józef Kołączkowski, znany również jako Józef Wiercioch, to postać, która odegrała kluczową rolę w historii Szczawnicy. Urodził się 7 października 1842 roku w Szczawnicy Górnej, a swoje życie zakończył w tym samym miejscu, gdzie przyszedł na świat - 21 lutego 1925 roku.
Był polskim lekarzem, który nie tylko praktykował medycynę, ale także znacznie przyczynił się do rozwoju uzdrowiska w Szczawnicy. Jego prace stanowiły fundamenty dla powstania i funkcjonowania tego miejsca, które dziś jest znane z leczniczych wód i pięknych krajobrazów. Kołączkowski był również protoplastą szczawnickiego rodu Kołączkowskich, co czyni go ważną postacią w lokalnej historii.
Życiorys
Józef Kołączkowski był synem Józefa Wierciocha oraz Zuzanny z Kołaczkowskich, pochodzących z wielopokoleniowej rodziny gospodarzy w Szczawnicy. Swoją edukację rozpoczął w sposób prywatny, ucząc się u miejscowego księdza, Franciszka Dzikiewicza. Następnie kontynuował naukę w szkole w Starym Sączu. Po ukończeniu gimnazjum w Nowym Sączu, zdecydował się na studia medyczne i uzyskał tytuł doktora wszech nauk lekarskich w Uniwersytecie Jagiellońskim w 1874 roku.
W 1863 roku, aby wziąć udział w powstaniu styczniowym, przerwał naukę w gimnazjum, próbując dotrzeć do wojsk gen. Mariana Langiewicza. Jednakże został zatrzymany przez władze austriackie i trafiając do armii cesarskiej, walczył przez trzy lata jako kadet w pułku budapeszteńskim. W bitwie pod Sadową, 3 lipca 1866 roku, odniósł poważne rany w lewą rękę, co spowodowało jego zwolnienie z wojska oraz powrót do nauki.
Podczas powstania styczniowego Kołączkowski mógł używać pseudonimu Kołaczkowski, co było wówczas powszechnym zwyczajem, jako że wiele osób posługiwało się nazwiskiem matki. W 1873 roku postanowił oficjalnie zmienić swoje nazwisko na Kołączkowski, zastosowując „ą” zamiast „a”. Po ukończeniu studiów, na początku osiedlił się w Nowym Sączu, gdzie został ordynatorem szpitala. W 1875 roku przeniósł swoje zainteresowania i działalność do Szczawnicy, miejscowości uzdrowiskowej, gdzie rozpoczął praktykę.
Równolegle z pracą w Szczawnicy, Kołączkowski prowadził praktykę w uzdrowiskowych zakładach wodoleczniczych w Kautenleutgeben pod Wiedniem, a także w Zurychu, Dreźnie, Meranie, Berlinie i Budapeszcie, gdzie zgłębiał zasady dietetyki oraz interny. W 1876 roku podjął się współpracy z córkami Józefa Gawrońskiego – Marią (późniejszą Biernacką), Wiktorią (późniejszą Stillmanową) oraz Felicją Gawrońską, co zaowocowało budową pierwszego domu, znanego jako „Murowaniec”, który współcześnie wykorzystuje się jako willa „Marta”. W 1886 roku na stałe osiedlił się w Szczawnicy, gdzie odkupił dzierżawę Dolnego Zakładu Kąpielowego na Miedziusiu, który mieścił się w Parku Dolnym, będącym własnością Polskiej Akademii Umiejętności, od Pauliny Tomankowej i jej syna Mieczysława.
Dzięki inwestycjom, Kołączkowski wykupił również od okolicznych chłopów przylegające do Parku Dolnego podnóże góry Bryjaki, gdzie w 1889 roku założył własny zakład wodoleczniczy pod nazwą „Hydropatia” oraz kilka pensjonatów, a także pierwszą na Podhalu elektrownię, uruchomioną w 1895 roku. Po zakończeniu umowy dzierżawy Dolnego Zakładu Kąpielowego, został on sprzedany Adamowi Stadnickiemu przez PAU. Kołączkowski rozwijał zarówno dzierżawiony, jak i własny zakład, praktykując do 1920 roku. W sumie wybudował kilka pensjonatów wokół Parku Dolnego, oferując 120 pokoi dla gości. W sezonie jego zakłady mogły pomieścić nawet do 1000 odwiedzających, co stanowiło ⅛ wszystkich gości w Szczawnicy. W 1895 roku zainstalował pierwsze w Szczawnicy elektryczne oświetlenie w swoim sanatorium po otwarciu elektrowni.
W 1883 roku Kołączkowski opublikował przewodnik po Szczawnicy oraz informator dla lekarzy pod tytułem Szczawnica. Zdrojowisko i stacja klimatyczna w Galicji. Był aktywnym członkiem Krakowskiego Towarzystwa Lekarskiego, pełniąc rolę członka korespondenta oraz działacza Oddziału Pienińskiego Towarzystwa Tatrzańskiego. Po stronie politycznej był zwolennikiem ruchu ludowego, a w maju 1920 roku odwiedził go w Szczawnicy Wincenty Witos.
Życie rodzinne
W roku około 1876 Józef Kołączkowski zawarł związek małżeński z Martą Żochowską (1857–1924), która była córką Edmunda, właściciela Laskowej. Z tego małżeństwa przyszły na świat dwie córki:
- Józefa (1878–1907), która poślubiła Rudolfa Alsa. Para wspólnie zarządzała w latach 1906–1907 pensjonatem „Pod Mickiewiczem” w Szczawnicy,
- Janina (1882–1883),
- Maria (1883–1967), która została żoną Bogusława Chrzana Kołączkowskiego i już od około 1920 roku sprawowała kierownictwo nad rodzinnym zakładem.
Józef, Marta oraz córki: Józefa i Maria wraz z ich mężami zostali pochowani w grobie rodzinnym na cmentarzu pod Huliną w Szczawnicy.
Przypisy
- Węglarz 2011, s. 105–109.
- Węglarz 2011, s. 42–45.
Pozostali ludzie w kategorii "Inne":
Joanna Pinkwart | Jan Hamerski (polityk) | Feliks Bocheński | Michał Słowik-DzwonOceń: Józef Kołączkowski