Michał Słowik-Dzwon

---

Życiorys

Michał Słowik-Dzwon, pochodzący z historycznego góralskiego rodu Słowików, był osobą, która wniosła wiele do kultury regionalnej. Jego rodzice to Wojciech oraz Salomea z domu Wiercioch. Nazwisko „Dzwon” zostało mu nadane przez Józefa Szalaya, który był założycielem uzdrowiska w Szczawnicy.

Ukończył cztery klasy szkoły ludowej, zorganizowanej w czasach austriackich, w trakcie rozbiorów Polski. Niestety, ze względów finansowych nie mógł kontynuować dalszej edukacji. Mimo to, jego pragnienie zdobywania wiedzy było znaczące. Dużo czytał, początkowo korzystając z prywatnych zbiorów sąsiadów, a później z zasobów nowo utworzonej biblioteki w Szczawnicy.

Słowik-Dzwon był utalentowanym badaczem folkloru, zbierającym i zapisującym ponad tysiąc góralskich pieśni oraz przyśpiewek. Współtworzył Pieniński Oddział Związku Podhalan w Szczawnicy. Wraz z grupą regionalistów zaangażował się w zbieranie starych przedmiotów codziennego użytku oraz dzieł sztuki ludowej, co przyczyniło się do założenia Muzeum Pienińskiego. Poeta był jednym z jego założycieli i nieprzerwanie pracował w tej placówce od 1937 roku do momentu swojej śmierci.

Ciekawym elementem jego życia jest treść napisu, który sam ułożył i który widnieje na jego nagrobku: „Niemąg jo już dłązy na ta świecie bawić. Musiołew kochąne Piąniny łostawić”. Prace Michała Słowika-Dzwona, w tym malunki na szkle, rzeźby oraz korzenioplastyki, są obecnie przechowywane w Muzeum Pienińskim, które jest poświęcone jego twórczości. Znajdują się one w Izbie Pamięci Michała Słowika Dzwona w Szczawnicy, małym muzeum dedykowanym temu wyjątkowemu artyście.

Twórczość

Michał Słowik-Dzwon to postać, która zafascynowana była bogactwem lokalnych legend oraz opowieściami, które przekazywane były przez miejscowych gazdów. W wieku zaledwie 18 lat stworzył swoją pierwszą czteroaktową sztukę ludową noszącą tytuł Janosik Hetman Zbójnicki. To dzieło zyskało dużą popularność i było wystawiane w Szczawnicy przez Zespół Amatorski nieprzerwanie od 1928 roku aż do wybuchu II wojny światowej.

Następnie, w 1936 roku, Michał stworzył kolejną czteroaktówkę, Sobkowe kochanie, która również była grana na scenach aż do nadejścia wojennych zawieruch. Po zakończeniu drugiej wojny światowej podjął się napisania kontynuacji swej pierwszej sztuki o Janosiku, mianowicie dzieł Prawo pierwszej nocy oraz Janosikowa kochanka. Dodatkowo stworzył osiem innych sztuk teatralnych, jednakże z przyczyn różnych, nie doczekały się one wystawienia.

W roku 1952 Michał Słowik-Dzwon zaczyna także swoją przygodę z prozą. Efektem tej twórczości jest zbiór jego opowiadań oraz nowel, który wydany został pod tytułem W pienińskiej krainie. Jego dorobek literacki obejmuje również dwie powieści: Turowy Róg oraz Zbójnicki róg. Warto zaznaczyć, że wiele jego wierszy oraz opowiadań pisanych gwarą ukazało się dzięki staraniom Związku Podhalan. Najważniejsze dzieła poety znalazły swoje miejsce w publikacji opracowanej przez Andrzeja Kudasika, ukazanej przez Wydawnictwo Miniatura.

Upamiętnienie

W 2003 roku na ścianie domu, w którym przyszedł na świat poeta, została umieszczona tablica pamiątkowa. Tę inicjatywę zrealizował Pieniński Oddział Związku Podhalan w Szczawnicy, co stanowi ważny krok w kierunku upamiętnienia Michała Słowika-Dzwona. W miejscowości tej powstała również Izba Pamięci poświęcona poecie, która gromadzi wiele istotnych dla jego życia i twórczości materiałów. W 2018 roku przy ul. Głównej ustawiono Ławkę Michała Słowika-Dzwona, która również przypomina o jego dziedzictwie.

Pomnik ławkowy został stworzony przez Marcina Lichosyta, artystę ludowego oraz rzeźbiarza z Orawy, który w sposób wyjątkowy oddał hołd temu wybitnemu twórcy. Dodatkowo, w okolicy nad Grajcarkiem, który wpływa do Dunajca, zbudowano kładkę – Most im. Michała Słowika-Dzwona, co jest symbolicznym uhonorowaniem jego osiągnięć oraz wpływu na lokalną kulturę.

Rodzina

Kuzynką poety była znana artystka ludowa Zofia Wiercioch, która urodziła się w 1928 roku i zmarła w 2013 roku. Jej kuzyn, Jan Wiercioch, przyszedł na świat w 1933 roku, a zmarł w 2019 roku. Został odznaczony w 2012 roku Złotym Krzyżem Węgierskim Zasługi „w uznaniu jego działań na rzecz ratowania życia węgierskich uchodźców w 1956 roku”. Dodatkowo, uhonorowano go Medalem za Zasługi dla Miasta i Gminy Szczawnica im. Józefa Szalaya.

Warto również wspomnieć, że synem Jana Wierciocha jest pisarz Wojciech Wiercioch, natomiast jego synową jest pisarka Jolanta Szymska-Wiercioch.

---

Oceń: Michał Słowik-Dzwon

---