Tadeusz Franciszek Chełmecki, urodzony 27 sierpnia 1896 roku w Szczawnicy, był kapitanem artylerii rezerwy Wojska Polskiego. Jego życie związane było z ważnymi wydarzeniami w historii Polski. Wśród jego zaszczytów można również wymienić rolę komisarza Straży Granicznej w okresie II Rzeczypospolitej.
Niestety, Tadeusz Chełmecki stał się ofiarą tragicznych wydarzeń, które miały miejsce podczas II wojny światowej. Zginął w 1940 roku w Kalininie, stając się jedną z wielu ofiar zbrodni katyńskiej, które pozostawiły trwały ślad w polskiej historii.
Życiorys
Tadeusz Chełmecki był synem Jana i Marii pochodzącym ze Studnickich. Ukończył gimnazjum w Krakowie, a swoją karierę wojskową rozpoczął w 3 plutonie 1 kompanii Legionów Polskich, gdzie odniósł rany w trakcie służby. W latach 1918–1921 pełnił służbę w Wojsku Polskim, biorąc udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Został mianowany kapitanem 19 marca 1939 roku, zajmując 20. lokatę w korpusie oficerów rezerwy artylerii.
Od sierpnia 1928 roku był związany z Strażą Graniczną, gdzie przydzielono go do Pomorskiego Inspektoratu Okręgowego Służby Granicznej w Czersku. 8 sierpnia 1928 roku objął stanowisko kierownika Komisariatu Sierakowice, Inspektoratu Granicznego Tczew w Pomorskim Inspektoracie Okręgowym. W styczniu 1929 roku zdał egzamin przed komisją z przepisów obowiązujących w Straży Granicznej. W trakcie swojej kariery wojskowej służył m.in. w Kościerzynie w 1929 roku oraz w Gniewie w latach 1931 i 1933.
W 1935 roku Tadeusz Chełmecki został członkiem Komisji Dyscyplinarnej przy Wschodnio-Małopolskim Inspektoracie Ochrony Granicznej we Lwowie. Od 1937 do września 1939 roku pełnił funkcję oficera wywiadowczego oraz zastępcy naczelnika w Inspektoracie Straży Granicznej w Łomży.
Po agresji ZSRR na Polskę w 1939 roku, Chełmecki trafił do niewoli radzieckiej w specjalnym obozie NKWD w Ostaszkowie. Niestety został zamordowany przez NKWD w wiosną 1940 roku w Kalininie, stając się jednym z wielu, którzy padli ofiarą zbrodni katyńskiej. Został pochowany w Miednoje.
Rodzina ostatnią wiadomość od niego otrzymała 5 lutego 1940 roku, co sugerowało, że Tadeusz znajdował się na terenie obozu. W 1949 roku bliscy złożyli wniosek do Sądu Grodzkiego w Łomży o uznanie go za zaginionego.
Był także autorem licznych publikacji w Czasopiśmie Straży Granicznej „Czata”. W 1933 roku opublikował „Wspomnienie Rarańczy: (gawędy harcerskie osnute na tle życia legjonowego) II-giej Żelaznej Brygady” w Gniewie.
Na cześć Tadeusza Chełmeckiego posadzono Dąb Pamięci przy ul. Spacerowej 14 w Sierakowicach, co miało miejsce z inicjatywy miejscowego Gimnazjum.
Życie prywatne
Tadeusz Chełmecki stworzył rodzinę w lutym 1920 roku, kiedy to poślubił Marię Amelię Szczygielską. Wspólnie doczekali się trzech dzieci: dwie córki imieniem Amelia i Maria oraz syna Jaromira.
Rodzina Chełmeckich osiedliła się w Łomży, co stało się ich miejscem zamieszkania.
Awans pośmiertny i upamiętnienie
18 września 1976 roku, w Londynie, miało miejsce istotne wydarzenie, które miało na celu upamiętnienie Tadeusza Chełmeckiego. Jego żona, Maria Chełmecka, odsłoniła Pomnik Katyński, co stanowiło ważny akt hołdu dla ofiar zbrodni katyńskiej. W tym samym roku, za swoje zasługi, otrzymała Srebrny Krzyż Zasługi, a w formalnych dokumentach jako miejsce zamieszkania zapisano Anglię, co miało na celu zabezpieczenie przed ewentualnymi represjami ze strony aparatu komunistycznego.
W skali historycznej, 26 października 2007 roku, Tadeusz Chełmecki został pośmiertnie awansowany na stopień nadkomisarza Straży Granicznej, co podkreśliło jego zasługi i oddanie służbie.
W 2009 roku, w celu uczczenia pamięci Tadeusza Chełmeckiego, przy Gimnazjum im. Józefa Piłsudskiego mieszczącym się na ul. Spacerowej 14 w Sierakowicach, posadzono Dąb Pamięci. Ta symboliczna inicjatywa została zainicjowana przez lokalną społeczność edukacyjną, a akt sadzenia dębu został opatrzony certyfikatem nr 000726/004302/WE/2009.
Ordery i odznaczenia
Tadeusz Chełmecki był osobą, która zdobyła liczne odznaczenia za swoje zasługi. Jego odznaczenia są znaczącym świadectwem jego wkładu w walkę o wolność i służbę dla kraju.
- krzyż niepodległości,
- srebrny krzyż zasługi,
- medal pamiątkowy za wojnę 1918–1921,
- medal dziesięciolecia odzyskanej niepodległości,
- brązowy medal za długoletnią służbę,
- krzyż legionowy,
- krzyż kampanii wrześniowej 1939 r. – 1 stycznia 1986 (pośmiertnie).
Przypisy
- TomaszT. Lewandowski, AdamA. Nielski, Katyń - strona główna [online], www.katyn-pamietam.pl [dostęp 18.07.2017 r.]
- Bożena Łojek: Pośmiertne awansowanie żołnierzy i funkcjonariuszy Rzeczypospolitej Polskiej zamordowanych w 1940 r. w ZSRR w wyniku zbrodni katyńskiej, [w:] Zeszyty Katyńskie (nr 23), Warszawa 2008, s. 204–230.
- Chełmecki, Tadeusz Franciszek katyn-pamietam.pl [dostęp 28.03.2012 r.]
- Funkcjonariusze Straży Granicznej – Uroczysty Apel Pamięci 9 listopada 2007 roku, plac marszałka Józefa Piłsudskiego w Warszawie polskieradio.pl [dostęp 28.03.2012 r.]
- AndrzejA. Przewoźnik, JolantaJ. Adamska, Katyń. Zbrodnia, prawda, pamięć, Warszawa: Świat Książki, 2010, s. 414.
- LISTA OSÓB ZAMORDOWANYCH W KATYNIU, CHARKOWIE, TWERZE I MIEDNOJE MIANOWANYCH POŚMIERTNIE NA KOLEJNE STOPNIE. katedrapolowa.pl, s. 128. [dostęp 21.12.2015 r.]
- Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej nr 7, 31.12.1979 r.
- Zarządzenie Nr 1/86 Ministra Spraw Wojskowych z 01.01.1986 r. w sprawie nadania odznaki pamiątkowej „Krzyż Kampanii Wrześniowej 1939 r.” Dziennik Ustaw RP Nr 2, 10.04.1986 r., s. 30.
- Akta Sądu Grodzkiego wA.S.G., Zgłoszenie 61/1949, 1949.
- Rybka i Stepan 2003, s. 610.
- Księga kancelaryjna KOSG „Łomża” w 1938.
- Lista chorych, rannych, i zaginionych Legionistów do kwietnia 1915, 1915, s. 7.
- a b c d PiotrP. Kozłowski, Zapomniani obrońcy granic południowo-wschodnich II Rzeczypospolitej 1922-1939, 2015, s. 65.
Pozostali ludzie w kategorii "Wojsko i służby mundurowe":
Mieczysław Duch | Helena Wanda Błażusiak-PawlikOceń: Tadeusz Chełmecki